Trước thềm Hội nghị Thủ tướng với DN năm 2019 tổ chức ở Hà Nội hôm nay ngày 23-12, ĐTTC có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ.

PHÓNG VIÊN: - Khu vực kinh tế tư nhân đang ngày càng phát triển, trong đó có vai trò dẫn dắt của một số tập đoàn kinh tế tư nhân lớn. Ông nhìn nhận ra sao về vấn đề này?

PGS.TS TRẦN ĐÌNH THIÊN: - Nói về kinh tế tư nhân, tôi có 2 ý muốn chia sẻ. Thứ nhất, chính kinh tế tư nhân đã cứu nền kinh tế Việt Nam khỏi khủng hoảng vào những năm 1980, đó là điều đặc biệt có ý nghĩa vì quyết định cho nền kinh tế Việt Nam đi theo một hướng phát triển mới: phát triển thị trường. Tôi thường nói khu vực kinh tế tư nhân được ví như cứu tinh của nền kinh tế đổi mới. Thứ hai, hiện nay kinh tế tư nhân tiếp tục thể hiện sức mạnh, là động lực để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế đất nước. Vào thời điểm này, sự thừa nhận như vậy rất có ý nghĩa vì Việt Nam đã là một nền kinh tế hội nhập và cạnh tranh với quốc tế. Do đó, chúng ta có thể khẳng định tương lai kinh tế Việt Nam sẽ gắn với sự lớn mạnh của kinh tế tư nhân, với sự dẫn dắt của những tập đoàn lớn, dựa trên sự hỗ trợ và định hướng của Nhà nước.

- Như ông vừa nói, thừa nhận kinh tế tư nhân là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế thực sự ý nghĩa tại thời điểm này. ĐTTC có thể lấy thí dụ điển hình mới đây Chủ tịch Tập đoàn T&T Group, ông Đỗ Quang Hiển đã được Chủ tịch nước quyết định tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất. Theo ông, những đóng góp của các doanh nhân như ông Đỗ Quang Hiển có giá trị như thế nào cho nền kinh tế?
- Trước tiên tôi xin chúc mừng ông Đỗ Quang Hiển. Tên tuổi của ông Hiển luôn gắn liền với nền tảng DN và làm cho khái niệm về doanh nhân Việt Nam trở nên rất chân thực và rất có giá trị với đất nước này, đó là khái niệm về DN dân tộc. Điều rõ ràng nhất là việc ông Hiển cống hiến cho bóng đá Việt Nam khởi sắc và bắt đầu mang lại vinh quang, mà ai cũng gắn ông với cái tên “bầu Hiển”. Ngoài ra DN tư nhân cũng đang đóng góp cho nền kinh tế đất nước rất nhiều trong các lĩnh vực khác nữa, vì vậy việc tặng huân chương hay những danh hiệu cao quý cho họ là một điều vô cùng xứng đáng.

Đây cũng là một niềm vinh dự cho những người làm kinh tế tư nhân, giúp họ có niềm tin vào những việc đang làm và tiếp tục cống hiến cho xã hội và nền kinh tế. Những danh hiệu đã vốn rất cao quý rồi, nhưng điều DN cần là một môi trường kinh doanh tự do, ít bị trói buộc, ít bị đè nén. Tôi tin là mọi DN như DN của ông Hiển đều cần điều này. Chính phủ đã nhận diện ra điều này và bắt đầu coi DN là động lực quan trọng, đó là lực lượng nền tảng để phát triển kinh tế thị trường. Chính phủ cũng đã có những hỗ trợ cho DN tư nhân, và Thủ tướng cũng đã từng nói lực lượng chủ đạo cho nền kinh tế là các DN tư nhân.

Những DN lớn được ví như những con “ngựa đầu đàn” trong số hàng trăm ngàn DN hiện nay. Nhưng nếu chỉ quan tâm đến con “ngựa đầu đàn” thì liệu rằng chúng ta có sự phát triển bền vững không?

Tôi cho rằng, tư duy về phát triển của chúng ta hiện nay cần thay đổi, đó là chỉ quan tâm đến việc phát triển số lượng DN để có được thành tích cơ bản, nhưng chính vì thế DN vừa lập ra rồi cũng sớm chết là rất nhiều. Chúng ta hiện nay chỉ quan tâm đến việc cho ra đời DN mới mà không quan tâm đến việc nuôi dưỡng, cho nên chúng ta cần phải có chiến lược phát triển lực lượng DN Việt chứ không phải chỉ là gia tăng số lượng DN Việt nữa.

Tôi tin là nếu có một chính sách đúng đắn để khuyến khích DN sẽ có các tập đoàn lớn đóng vai trò dẫn dắt, làm trụ cột cho nền kinh tế của đất nước. Các trụ cột đó sẽ dần dần hình thành một chuỗi DN, từ đó các DN nhỏ sẽ có cơ sở để định hướng và làm theo những gì DN lớn đã và đang làm. Vì vậy, muốn DN tư nhân phát triển mạnh mẽ thì hãy đầu tư và tạo điều kiện cho những con “ngựa đầu đàn”, con “ngựa đầu đàn” sẽ biết cách tạo ra áp lực và tạo cơ hội khuyến khích các con ngựa khác trong đàn để trợ giúp lẫn nhau.

Có thể thí dụ một “ngựa đầu đàn” là T&T Group. Hiện nay tập đoàn này đang phát triển theo hướng đa ngành, đa lĩnh vực. Theo ông, liệu đây có phải hướng đi đúng để phát triển mô hình tập đoàn kinh tế tại Việt Nam?

T&T Group của bầu Hiển là một DN dân tộc điển hình của Việt Nam. Mặc dù không khoa trương tên tuổi của mình như các DN khác, nhưng về khía cạnh DN của dân tộc thì T&T là một DN rất nổi bật. Đối với người dân Việt Nam, T&T Group gắn liền với sự tự hào và mang lại tên tuổi về nền bóng đá nước nhà, đó là một yếu tố rất đặc sắc của T&T. Còn về phương diện tập đoàn, T&T không xuất hiện quá ồn ào nhưng cách triển khai của bầu Hiển không đi theo cách chộp giật và ngắn hạn. Như tôi biết T&T hiện nay đã triển khai 7-8 lĩnh vực kinh doanh mới và đều thành công, không chỉ là tài chính, BĐS mà cả về lĩnh vực công nghiệp, môi trường, nông nghiệp và phát triển đô thị, và đặc biệt là khuynh hướng công nghệ cao, phát triển toàn cầu hóa. Những lần tiếp xúc với ông Hiển, tôi thấy tầm nhìn của ông về xu hướng toàn cầu hóa là rất lớn, điều này cho thấy rất ít tập đoàn lớn làm được như T&T.

Theo ông, chúng ta cần làm gì để DN Việt lớn mạnh hơn nữa, trở thành những tập đoàn có quy mô lớn, có năng lực cạnh tranh toàn cầu và có tên tuổi trên trường quốc tế?

Theo tôi quan trọng nhất vẫn là môi trường kinh doanh của Việt Nam cần có sự thay đổi. Hiện môi trường kinh doanh đang còn nhiều sai lệch. Hơn nữa, môi trường kinh doanh phải hiện đại, đẳng cấp để bảo đảm cho DN được nâng tầm quốc tế. Chính phủ và Nhà nước phải có sự bảo đảm cho DN, phải toàn tâm toàn ý vì một nền kinh tế thị trường, phải nhận thức rõ được là DN tư nhân đóng vai trò chủ đạo. Nhà nước phải tạo ra môi trường cạnh tranh tốt thì DN Việt mới yên tâm và cảm thấy được phát huy hết năng lực của họ. Mặc dù việc thay đổi chắc chắn sẽ cần thời gian, nhưng tôi tin là có thể làm mới lại được năng lực của mình, vì Việt Nam hiện nay có rất nhiều cơ hội phát triển và bùng nổ.

Xin cảm ơn ông.